[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
[Emacs-diffs] Changes to TUTORIAL.nl
|
From: |
Glenn Morris |
|
Subject: |
[Emacs-diffs] Changes to TUTORIAL.nl |
|
Date: |
Wed, 22 Aug 2007 07:37:01 +0000 |
CVSROOT: /sources/emacs
Module name: emacs
Changes by: Glenn Morris <gm> 07/08/22 07:37:01
Index: TUTORIAL.nl
===================================================================
RCS file: TUTORIAL.nl
diff -N TUTORIAL.nl
--- TUTORIAL.nl 21 Jan 2007 20:40:58 -0000 1.17
+++ /dev/null 1 Jan 1970 00:00:00 -0000
@@ -1,1255 +0,0 @@
-Emacs-inleiding. De kopieervoorwaarden staan onderaan.
-
-De meeste Emacs-commando's gebruiken de CONTROL-toets (soms CTRL of CTL
-genaamd) en/of de META-toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van
-steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen:
-
- C-<ltr> betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr>
- Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f.
- M-<ltr> betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik
- de toets <ltr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun
- je ook eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>. We
- verwijzen naar de ESC-toets als <ESC>.
-
-BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens).
-De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een bepaald
-commando te proberen. Bijvoorbeeld:
-<<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
-[Lege regels om didactische redenen. Hieronder gaat het verder.]
->> Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
- (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te
- houden terwijl je de v tikt.) Vanaf nu moet je dit steeds
- herhalen als je klaar bent met het lezen van een scherm.
-
-Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een
-scherm naar het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het
-lezen van de tekst.
-
-Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen
-in de tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet
-gaan: met C-v. Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de
-META-toets ingedrukt en tik v, of tik <ESC> v als je geen META-, EDIT-
-of ALT-toets hebt).
-
->> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
-
-
-* SAMENVATTING
---------------
-
-De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:
-
- C-v Ga een scherm vooruit
- M-v Ga een scherm terug
- C-l Maak het scherm schoon en teken alle tekst opnieuw,
- waarbij de regel waarop de cursor staat, op het
- midden van het scherm terecht komt. (C-l is
- CONTROL-L, niet CONTROL-1.)
-
->> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst er omheen. Tik C-l.
- Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst
- staat.
-
-Als je toetsenbord PageUp- en PageDn-toetsen heeft dan kun je deze ook
-gebruiken om een scherm terug dan wel vooruit te gaan, maar het werken
-met C-v en M-v is efficiënter.
-
-
-* BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
-----------------------------------
-
-Het is handig om je per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je je nu
-naar een specifieke plaats op het scherm?
-
-Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. Je kan de
-pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficiënter om je handen in de
-standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te
-gebruiken. Elk van deze commando's verplaatst de cursor precies een
-regel of teken in een bepaalde richting op het scherm. Hier volgt een
-figuur met de vier commando's en de richting waarin ze de cursor
-bewegen:
-
- vorige regel, C-p
- :
- :
- achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f
- :
- :
- volgende regel, C-n
-
->> Verplaats, met C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van de
- figuur. Tik dan C-l om de hele figuur in het midden van het
- centrum te plaatsen.
-
-Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk
-te onthouden: de p komt van "previous" (vorige), de n van "next"
-(volgende), de b van "backward" (achteruit) en de f van "forward"
-(vooruit). Dit zijn de basiscommando's om de cursor te bewegen, dus
-je zult ze VOORTDUREND gebruiken: het is vooruitziend als je ze nu
-leert te gebruiken.
-
->> Tik een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
-
->> Beweeg je binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog
- met C-p. Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel
- staat.
-
-Elke regel eindigt met een Newline-teken (het Engelse "new line"
-betekent "nieuwe regel"); dit teken scheidt elke regel van de
-volgende. De laatste regel in een bestand zou eigenlijk ook met een
-Newline moeten eindigen (maar dat is niet noodzakelijk voor Emacs).
-
->> Probeer C-b aan het begin van een regel. De cursor zal zich naar
- het eind van de vorige regel bewegen, omdat je achteruit over het
- Newline teken gaat.
-
-Net als C-b kan ook C-f zich over Newline-tekens heen bewegen.
-
->> Tik nog een aantal keren het commando C-b, zodat je een gevoel
- krijgt waar de cursor is. Tik dan enkele keren C-f om de cursor
- terug naar het einde van de regel te bewegen. Een verder C-f
- commando beweegt de cursor dan naar de volgende regel.
-
-Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm
-beweegt, zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet
-"scrollen", of "schuiven" in goed Nederlands. Door te scrollen zorgt
-Emacs ervoor dat de cursor de gewenste beweging kan maken zonder dat
-de cursor van het scherm af beweegt.
-
->> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen
- met C-n en zie wat er gebeurt.
-
-Als de beweging per teken te langzaam gaat, kan je de cursor ook per
-woord bewegen. M-f (META-f) beweegt de cursor een woord vooruit en
-M-b een woord achteruit.
-
->> Tik enkele keren M-f en M-b.
-
-Als je midden in een woord staat, beweegt M-f de cursor naar het eind
-van het woord. Als je op een witte ruimte tussen twee woorden staat,
-beweegt M-f de cursor naar het eind van het volgende woord. Het
-commando M-b beweegt de cursor analoog de andere kant op.
-
->> Tik enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor een paar maal C-f en
- C-b, zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in
- een woord en tussen twee woorden.
-
-Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en
-anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat META-tekens
-gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
-zinnen, alinea's) terwijl CONTROL-tekens te maken hebben met dingen
-die los staan van wat je aan het bewerken bent (tekens, regels, enz.).
-
-Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
-cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
-respectievelijk M-e, de cursor naar het begin, respectievelijk het
-eind, van een zin gaat.
-
->> Tik enkele keren C-a, en dan een enkele keren C-e.
- Tik een paar maal M-a, en dan enkele keren M-e.
-
-Bemerk hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a
-commando's de cursor steeds een zin achteruit bewegen. Alhoewel ze
-niet volledig overeenkomen, is het gedrag van beide heel natuurlijk.
-
-De plaats van de cursor in de tekst wordt "punt" genoemd (zonder
-lidwoord, "point" in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op
-het scherm de plek zien waar punt in de tekst staat.
-
-Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen, met
-inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen:
-
- C-f Ga een teken vooruit
- C-b Ga een teken achteruit
-
- M-f Ga een woord vooruit
- M-b Ga een woord achteruit
-
- C-n Ga naar de volgende regel
- C-p Ga naar de vorige regel
-
- C-a Ga naar het begin van de regel
- C-e Ga naar het eind van de regel
-
- M-a Ga terug naar het begin van de zin
- M-e Ga vooruit naar het eind van de zin
-
->> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. Deze
- commando's worden het vaakst gebruikt.
-
-Er zijn nog twee belangrijke cursorbewegingen: M-< (META kleiner-dan)
-beweegt de cursor naar het begin van het bestand, en M-> (META
-groter-dan) beweegt hem naar het eind.
-
-Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de
-Shift-toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om
-het '<'-teken in te tikken. Op deze toetsenborden moet je ook de
-shift gebruiken om M-< in te tikken: zonder shift zou je M-, (META
-komma) tikken.
-
->> Tik nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
- Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
-
->> Tik nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
- Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
-
-Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om
-de cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p te
-leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle toetsenborden,
-ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken dat wanneer
-je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met Emacs, het
-gebruik van de CONTROL-tekens sneller is dan werken met de
-pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen
-blijven). Ten derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's
-met CONTROL-tekens, kan je makkelijk andere gevorderde
-cursorbewegingscommando's leren.
-
-De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument. Voor de
-meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
-herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en
-vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando. Als je
-toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets heeft, is er ook een
-andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl je de
-META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren
-omdat die beschikbaar is op elke terminal.
-
-Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
-
->> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor
- met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te
- bewegen.
-
-Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren
-dat het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's
-betekent het echter iets anders. Verschillende commando's (die je
-totnogtoe niet geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de
-aanwezigheid van een prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat
-het commando iets anders doet.
-
-C-v en M-v vormen een andere uitzondering. Met een numeriek argument
-verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels in
-plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v
-verschuift de tekst 4 regels.
-
->> Probeer nu C-u 8 C-v.
-
-Daarmee zou je tekst 8 regels opgeschoven moeten zijn. Als je terug
-omlaag wil scrollen, kan je M-v een argument geven.
-
-Als je een scherm met vensters gebruikt, zoals X Windows of
-MS-Windows, zou je een grote rechthoek moeten zien aan de linkerkant
-van het Emacs-venster. Deze rechthoek heet een schuifbalk
-("scrollbar"). Je kan de tekst scrollen door met de muis in de
-schuifbalk te klikken.
-
->> Klik met de middelste muisknop bovenaan het heldere gebied in de
- schuifbalk. Dit zou de tekst moeten verschuiven naar een positie
- die afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
-
->> Beweeg de muis op en neer terwijl je de middelste muisknop
- ingedrukt houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en
- weer scrollt.
-
-
-* ALS EMACS HANGT
------------------
-
-Als Emacs niet meer op commando's reageert, kan je het veilig
-onderbreken door C-g te tikken. Je kan C-g gebruiken om een commando
-te stoppen als het te lang duurt om uit te voeren.
-
-Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument te verwijderen of om
-het begin van een commando dat je niet wilt afmaken, te verwijderen.
-
->> Tik nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100,
- en tik dan C-g. Tik vervolgens C-f. Het zou de cursor maar één
- positie mogen verplaatsen, omdat je het argument verwijderd hebt
- met C-g.
-
-Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan je dat ongedaan maken met het
-commando C-g.
-
-
-* UITGESCHAKELDE COMMANDO'S
----------------------------
-
-Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende
-gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
-
-Als je een van de uitgeschakelde commando's intikt, laat Emacs uitleg
-zien over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het
-werkelijk wil uitvoeren.
-
-Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan <SPC> (de
-spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaal wil je het commando
-niet uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee").
-
->> Tik C-x C-l (een uitgeschakeld commando), en tik dan n als antwoord
- op de vraag.
-
-
-* VENSTERS
-----------
-
-Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen
-tekst. We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan
-gaan. Op dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra
-vensters af kunt komen en terug kan keren naar het werken met één
-venster. Het is eenvoudig:
-
- C-x 1 Een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle
- andere vensters).
-
-Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot
-het venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere
-vensters worden verwijderd.
-
->> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.
->> Tik nu C-h k C-f.
- Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster
- verschijnt om de documentatie van het C-f commando te laten zien.
-
->> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
-
-Dit commando is anders dan de commando's die je tot nu toe geleerd
-hebt aangezien het uit twee tekens bestaat. Het begint met het teken
-CONTROL-x. Er zijn een heleboel commando's die met CONTROL-x
-beginnen. Veel van die commando's hebben te maken met vensters,
-bestanden, buffers, en gelijkaardige dingen. Dergelijke commando's
-bestaan uit twee, drie of vier tekens.
-
-
-* TOEVOEGEN EN WEGHALEN
------------------------
-
-Als je tekst toe wil voegen, tik je die eenvoudigweg in. Tekens die
-je kan zien, zoals A, 7, * en dergelijke, worden door Emacs als tekst
-geïnterpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Tik <Return> (de
-"volgende regel"-toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe
-regel te beginnen.
-
-Je kan het laatste teken dat je hebt ingetikt weghalen door <Delback>
-te tikken. <Delback> is een toets op het toetsenbord -- dezelfde
-toets die je normaal gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst
-ingetikte teken te wissen. Het is meestal een grote toets, een paar
-rijen boven de <Return>-toets, waar "Delete", "Del" of "Backspace" op
-staat.
-
-Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je
-gebruikt voor <Delback>. Er kan op een andere plaats ook nog een
-andere toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>.
-
-In het algemeen haalt <Delback> het teken weg dat juist voor de
-cursorpositie staat.
-
->> Probeer dit nu: tik een paar letters en haal ze weer weg door een
- paar keer op <Delback> te drukken. Maak je niet druk over het feit
- dat dit bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele
- versie van deze inleiding. Je zit slechts je eigen kopie te
- wijzigen.
-
-Als een regel tekst te lang wordt om helemaal op het scherm getoond te
-worden, dan gaat hij verder op de volgende schermregel. Een backslash
-("\") in de rechtermarge (of, als je een scherm met vensters gebruikt,
-een kleine gebogen pijl) laat dan zien dat de regel op de volgende
-schermregel verder gaat.
-
->> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
- toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.
-
->> Tik weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot
- de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal
- verdwijnen.
-
-Je kan een Newline zoals elk ander teken verwijderen. Als je een
-Newline verwijdert, voeg je de twee regels waar de Newline tussen
-staat samen tot een enkele regel. Als de regel die het resultaat is
-van deze operatie niet op een schermregel past, zal hij getoond worden
-met een vervolgregel.
-
->> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en tik <Delback>.
- Dit voegt de huidige en vorige regel samen.
-
->> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te
- voegen.
-
-Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren
-op kan geven, dat ze herhaald moeten worden. Dit geldt ook voor
-gewone tekens. Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken
-herhaaldelijk toegevoegd.
-
->> Probeer dat nu: tik C-u 8 * om ******** toe te voegen.
-
-Je hebt nu de eenvoudigste manier geleerd om iets in Emacs te tikken
-en fouten te verbeteren. Je kan tekst ook per woord of regel
-verwijderen. Hier volgt een samenvatting van de commando's om tekst
-te verwijderen:
-
- <Delback> Haal het teken weg dat voor de cursor staat
- C-d Haal het teken weg dat achter de cursor staat
-
- M-<Delback> Verwijder het woord dat voor de cursor staat
- M-d Verwijder het woord dat achter de cursor staat
-
- C-k Verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel
- M-k Verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin
-
-Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie
-verder trekken, die begon met C-f en M-f (waarbij we voor het gemak
-even vergeten dat <Delback> niet echt een CONTROL-teken is). C-k en
-M-k lijken enigzins op C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
-
-Je kunt ook op één uniforme manier een willekeurig deel van de tekst
-verwijderen. Beweeg daartoe naar één kant van het gedeelte dat je
-wilt verwijderen en tik C-@ of C-<SPC>. (<SPC> is de spatiebalk.)
-Beweeg daarna naar de andere kant en tik C-w. Dat verwijdert alle
-tekst tussen de twee posities.
-
->> Beweeg de cursor naar de J aan het begin van de vorige alinea.
->> Tik C-<SPC>. Emacs toont nu de mededeling "Mark set" ("Markering
- geplaatst") onderaan het scherm.
->> Plaats de cursor op de n van "kant" op de tweede regel van de
- alinea.
->> Tik C-w. Dit zal de tekst vanaf de J tot vlak voor de n
- verwijderen.
-
-Er is een verschil tussen iets weghalen en iets verwijderen: iets dat
-je hebt verwijderd, kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt
-weggehaald niet. (In het Engels is het verschil tussen "killing" en
-"deleting" duidelijker dan tussen de Nederlandse vertalingen
-"verwijderen" en "weghalen".) Verwijderde tekst terughalen heet
-"yanken". In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
-een enkel teken, Newline of spatie verwijderen, deze tekst bewaren
-zodat hij geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's
-die slechts een enkel teken weghalen.
-
->> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
- Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen.
->> Tik C-k een tweede keer. Nu verwijdert dit commando het
- Newline-teken.
-
-Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert,
-een tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een
-regel omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het
-aangegeven aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud.
-Dit is meer dan simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels,
-terwijl tweemaal C-k tikken dat niet doet.
-
-Om de laatst verwijderde tekst terug te halen naar de plaats waar de
-cursor nu op staat (te yanken), tik C-y.
-
->> Probeer het nu: tik C-y om de tekst te yanken.
-
-Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
-verwijderd. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
-die verwijderd worden, bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die
-regels in een keer terugbrengt.
-
->> Probeer het nu: tik C-k een paar keer.
-
-Om de verwijderde tekst terug te halen:
-
->> Tik C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en tik weer
- C-y. Je ziet nu hoe je tekst kan kopiëren.
-
-Wat moet je doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je intussen
-al iets anders verwijderd hebt? C-y zou datgene terugbrengen wat je
-het recentst hebt verwijderd. Gelukkig is de voorgaande tekst niet
-verloren gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y
-hebt getikt om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt
-M-y die tekst met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt
-M-y herhalen om tekst terug te halen die je al langer geleden hebt
-weggegooid. Als je de tekst te pakken hebt die je zocht, hoef je
-niets te doen om die daar te houden. Je kan gewoon verder werken en
-de teruggehaalde tekst met rust laten.
-
-Als je M-y vaak genoeg tikt kom je terug waar je begon, bij de laatst
-verwijderde tekst.
-
->> Verwijder een regel, beweeg de cursor wat, en verwijder nog een
- regel. Tik C-y om de tweede regel die je verwijderde, terug te
- halen. Tik nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste
- regel die je verwijderde. Tik nog enkele keren M-y en zie wat er
- langs komt. Herhaal dit tot de tweede regel weer langs komt, en
- dan nog een paar keer. Je kan ook experimenteren met positieve en
- negatieve argumenten bij M-y.
-
-
-* HERSTELLEN
-------------
-
-Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,
-dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstelcommando, C-x
-u.
-
-Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn
-van een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te tikken, worden
-steeds eerdere commando's hersteld.
-
-Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet
-wijzigen, zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's
-die simpelweg het ingetikte teken aan de tekst toevoegen, worden
-meestal gegroepeerd in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je
-minder vaak het commando C-x u hoeft te tikken om teksttoevoegingen te
-herstellen.
-
->> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten
- verschijnen.
-
-C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde
-resultaat op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te
-tikken. Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het
-intikken ervan niet gebruiksvriendelijk is. Dat is ook de reden voor
-het alternatief, C-x u. Op sommige terminals kan je C-_ tikken door
-"/" te tikken terwijl je de CONTROL-toets ingedrukt houdt.
-
-Een numeriek argument bij C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen
-aan.
-
-
-* BESTANDEN
------------
-
-Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan, moet je de
-tekst in een bestand stoppen ("to save a file" in het Engels). Als je
-dat niet doet, ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je
-Emacs verlaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand te
-"bezoeken". (Ook wel "vinden"; "finding" of "visiting" in het
-Engels.)
-
-Een bestand bezoeken betekent dat je de inhoud van dat bestand in
-Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
-veranderen bent. Deze veranderingen zijn echter slechts tijdelijk
-zolang je het bestand niet opslaat. Op deze manier kan je nooit per
-ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs
-als je het bestand opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het originele
-bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
-geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo goed waren.
-
-Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en eindigt
-met streepjes, met aan het begin "-1:-- TUTORIAL.nl" of iets
-dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het
-bestand zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je
-een bestand dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de
-Nederlandstalige Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels). Als je
-in Emacs een bestand bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd
-op deze plaats.
-
-Iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je
-aan moet geven welk bestand je wil. Dit heet dat het commando "een
-argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het
-bestand. Nadat je het commando
-
- C-x C-f Bezoek bestand (met de f van "find file").
-
-hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je
-intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die
-regel voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet hij de minibuffer.
-Je kan gewone Emacs commando's gebruiken om de bestandsnaam te
-veranderen.
-
-Tijdens het invoeren van de bestandsnaam (of om het even welke invoer
-in de minibuffer) kan je het commando afbreken met C-g.
-
->> Tik C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af
- en ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
- Het resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
-
-Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, tik dan <Return> om het
-commando af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk
-en haalt het bestand op dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f
-commando daarmee klaar is, verdwijnt de minibuffer.
-
-Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en
-kan je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik
-dan het commando
-
- C-x C-s Sla bestand op (met de s van "save file").
-
-Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand
-op. De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand
-onder een andere naam op, zodat het niet verloren gaat. De nieuwe
-naam bestaat uit de oude bestandsnaam gevolgd door een "~".
-
-Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het
-bestand zien. Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig op te
-slaan zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of
-crasht.
-
->> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan. Als het
- goed is verschijnt "Wrote ...TUTORIAL.nl" op de onderste
- schermregel.
-
-OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x
-C-s tikt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van
-de machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control". Met
-C-s stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs
-terecht. Om deze situatie te herstellen, tik C-q. Lees daarna het
-hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het
-Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.
-
-Je kan een bestaand bestand bezoeken om het te bekijken of het te
-wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit
-is de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het
-bestand, dat eerst leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de
-tekst opslaat, wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als
-inhoud. Vanaf dat moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
-
-
-* BUFFERS
----------
-
-Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f, blijft het eerste
-bestand gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het
-gewoon nog een keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je
-een behoorlijk aantal bestanden in Emacs krijgen.
-
->> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-x C-f foo
- <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op
- door C-x C-s te tikken. Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
- weer hier, in de inleiding, terug te komen.
-
-Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een
-"buffer" genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een
-nieuwe buffer gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien,
-tik
-
- C-x C-b Laat de bufferlijst zien
-
->> Probeer C-x C-b nu.
-
-Bemerk dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een
-bestandsnaam; dit is de naam van het bestand waarmee de buffer
-overeenkomt. ALLE tekst die je in een Emacs venster ziet is altijd
-onderdeel van een of andere buffer.
-
->> Tik C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
-
-Wanneer je met meerdere buffers werkt, dan is op elk moment slechts
-één van die buffers "actueel". De actuele buffer is degene die je aan
-het bewerken bent. Als je een andere buffer wilt bewerken, dan moet
-je daarnaar "omschakelen". Als je wilt omschakelen naar een buffer
-die overeenkomt met een bestand, dan kun je dit doen door dat bestand
-opnieuw te bezoeken met C-x C-f. Er is ook een makkelijkere manier:
-gebruik het commando C-x b. Dit commando vraagt je naar de naam van
-de buffer.
-
->> Tik C-x b foo <Return> om terug te gaan naar de buffer "foo" die de
- tekst van het bestand "foo" bevat. Tik vervolgens C-x b TUTORIAL
- <Return> om terug te komen naar deze Emacs-inleiding.
-
-Meestal is de naam van de buffer gelijk aan de naam van het bestand
-(minus de naam van de directory). Dit klopt echter niet altijd. De
-lijst met buffers die je maakt met C-x C-b laat je altijd de naam van
-elke buffer zien.
-
-ALLE tekst die je ziet in een venster van Emacs is altijd onderdeel
-van een of andere buffer. Sommige buffers komen niet overeen met een
-bestand. De buffer genaamd "*Buffer List*" heeft bijvoorbeeld geen
-bijbehorend bestand. Deze buffer bevat de lijst met buffers die je
-gemaakt hebt met C-x C-b. Ook de buffer "*Messages*" heeft geen
-geassocieerd bestand; deze buffer bevat de mededelingen die Emacs je
-op de onderste regel toonde.
-
->> Tik C-x b *Messages* <Return> om de buffer met mededelingen te
- bekijken. Tik daarna weer C-x b TUTORIAL <Return> om terug te
- keren naar deze buffer met de Emacs-inleiding
-
-Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
-bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen. De wijzigingen
-blijven in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het creëren
-of veranderen van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect
-op de eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een
-eenvoudige manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou
-erg vervelend zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f
-om het dan te kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando:
-
- C-x s Sla een paar buffers op
-
-C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
-opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
-
->> Voeg wat tekst toe en tik C-x s.
- Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
- Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te tikken (de y van
- "yes", Engels voor "ja").
-
-
-* UITGEBREIDE COMMANDO'S
-------------------------
-
-Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
-toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
-CONTROL- of META-toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met
-het X commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando
-komt voor in twee smaken:
-
- C-x Tekenuitbreiding. Gevolgd door een teken.
- M-x Commando-naam-uitbreiding. Wordt gevolgd door een naam.
-
-Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder
-gebruikt dan de commando's die je tot nu toe al geleerd hebt. Je hebt
-al enkele van deze commando's gezien: C-x C-f om een bestand te
-bezoeken en C-x C-s om het te bewaren, bijvoorbeeld. Een ander
-voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit is C-x C-c. (Maak
-je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen die niet
-opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt bewaren
-voordat Emacs helemaal eindigt.)
-
-C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna
-weer terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie.
-
-Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt
-weer terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste
-shells kan je Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met
-"%emacs".
-
-Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te
-zetten, creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de
-gelegenheid te stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer
-in Emacs terug te keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In
-dit geval is het shellcommando "exit" de normale manier om de subshell
-te verlaten en in Emacs terug te keren.
-
-Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het
-is ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs
-opgestart was door een mail-programma of iets dergelijks, aangezien
-die misschien niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal
-gezien is het echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs
-te verlaten, behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
-
-Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je
-nu al kent:
-
- C-x C-f Bezoek bestand
- C-x C-s Sla bestand op
- C-x s Sla een paar buffers op
- C-x C-b Laat bufferlijst zien
- C-x b Schakel naar een buffer
- C-x C-c Verlaat Emacs
- C-x 1 Een enkel venster
- C-x u Herstel
-
-Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder
-bepaalde omstandigheden. Een voorbeeld is het commando
-replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een
-andere string ("to replace" betekent "vervangen"). Als je M-x tikt,
-toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van het
-commando intikken, in dit geval "replace-string". Als je gewoon
-"repl s<TAB>" tikt maakt Emacs de naam zelf af. Beëindig het commando
-met <Return>.
-
-Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
-vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
-Je sluit elk argument af met <Return>.
-
->> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze regel.
- Tik dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
-
- Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen
- van het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; te
- beginnen op de plek waar de cursor staat.
-
-
-* AUTOMATISCH BEWAREN
----------------------
-
-Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet opgeslagen hebt,
-zouden de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou
-hangen of herstarten. Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs
-regelmatig de veranderde tekst automatisch op. De naam van het
-bestand waarin de tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt
-met een #. Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het
-bewerken bent, wordt de tekst automatisch opgeslagen in een bestand
-dat "#hello.c#" heet. Zodra je het bestand werkelijk opslaat, wordt
-het automatisch opgeslagen bestand verwijderd.
-
-Als de computer crasht, kan je de automatisch opgeslagen tekst
-terugkrijgen door het bestand gewoon te bezoeken (het originele
-bestand, niet het automatisch opgeslagen), gevolgd door M-x
-recover-file<Return>. Als Emacs vraagt om bevestiging, antwoord dan
-met yes<Return> en de automatisch opgeslagen informatie wordt
-teruggehaald.
-
-
-* ECHO-GEBIED
--------------
-
-Als je een commando langzaam intikt, toont Emacs de tekens aan de
-onderkant van het scherm in een deel dat het "echo-gebied" genoemd
-wordt. Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.
-
-
-* MODUS-REGEL
--------------
-
-De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel". De
-modusregel ziet er ongeveer zo uit:
-
--1:** TUTORIAL.nl 62% L763 (Fundamental)-----------------------
-
-Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die je
-aan het bewerken bent.
-
-Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het
-bestand dat je bezoekt. NN% geeft je huidige positie in de tekst aan:
-NN procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het
-bestand vanaf het begin op het scherm staat, staat er "Top" in plaats
-van " 0%". Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er
-"Bot" staan (van "bottom", "onderkant" in het Nederlands). Als de
-tekst zo klein is dat hij volledig op het scherm past staat "All" in
-de modus-regel.
-
-De L gevolgd door een getal geeft het nummer van de regel waarin punt
-zich bevindt.
-
-De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst veranderd hebt.
-Direct na het bezoeken of opslaan staan er gewoon streepjes.
-
-In de modusregel staat tussen haakjes in welke modus je aan het werken
-bent. De standaardmodus is de "Fundamental" modus, die je nu gebruikt
-("fundamental" is "basis" in het Nederlands). Een dergelijke modus
-heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels).
-
-Emacs heeft verschillende hoofdmodi. Sommige daarvan zijn bedoeld
-voor het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals
-bijvoorbeeld Lisp modus, Text modus, etc. Op elk moment is er altijd
-precies een modus actief, en de naam daarvan staat in de modusregel,
-op de plaats waar nu "Fundamental" staat.
-
-Elke hoofdmodus zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders
-gedragen. Zo bestaat er een commando om een commentaar in een
-programma te tikken, en aangezien elke programmeertaal een ander idee
-heeft over hoe commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmodus op een
-andere manier het commentaar beginnen. Elke hoofdmodus is de naam van
-een uitgebreid commando, en met dat commando schakel je om naar die
-hoofdmodus. Zo is bijvoorbeeld M-x fundamental-mode het commando om
-naar de basismodus om te schakelen.
-
-Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals
-bijvoorbeeld dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus
-om tekst in een gewone taal te bewerken:
-
->> Tik M-x text-mode<Return>.
-
-Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
-grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken,
-is bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een
-woord beschouwen. In de vorige modus (Fundamental) behandelen M-f en
-M-b de apostrof als ruimte tussen twee woorden.
-
-Het is gebruikelijk dat hoofdmodi dergelijke subtiele verschillen
-hebben. De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke
-hoofdmodus.
-
-Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige
-hoofdmodus lezen.
-
->> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de
- bovenkant van het scherm te krijgen.
->> Tik C-h m om te zien hoe de tekstmodus verschilt van de basismodus.
->> Tik C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
-
-Hoofdmodi heten zo omdat er ook bijmodi zijn. Bijmodi zijn geen
-alternatieven voor hoofdmodi; het zijn slechts kleine aanpassingen
-daarvan. Elke bijmodus kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
-andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus. Het is dus
-mogelijk geen bijmodi, één bijmodus of een willekeurige combinatie van
-bijmodi te gebruiken.
-
-Een nuttige bijmodus voor het bewerken van tekst in een natuurlijke
-taal, zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent
-automatisch uitvullen). Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs
-automatisch een regel tussen twee woorden af als de regel te lang
-wordt.
-
-Je kan Auto Fill modus aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als
-deze modus al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x
-auto-fill-mode<Return>. Als de modus uitstaat, zet dit commando de
-modus aan; als ze aanstaat, zet dit commando de modus uit. We zeggen
-dat het commando de modus "schakelt" ("to toggle" in het Engels).
-
->> Tik nu M-x auto-fill-mode<Return>. Tik nu vele malen "asdf " op
- een regel zodat je kan zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt.
- Er moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill
- modus de regel alleen op spaties breekt.
-
-De rechterkantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je
-veranderen met het C-x f commando. Dit commando accepteert een
-numeriek argument om de gewenste kantlijn te verkrijgen.
-
->> Tik C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
- Tik wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
- Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met met C-u 70 C-x f.
-
-Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill modus de
-regel niet opnieuw.
-Om een alinea opnieuw te vullen, tik M-q (META-q) terwijl de cursor in
-de alinea staat.
-
->> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en tik M-q.
-
-
-* ZOEKEN
---------
-
-Emacs kan tekenreeksen ("strings") zoeken, zowel volgend op de
-cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken naar een string
-verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
-voorkomt.
-
-Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de
-meeste tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het
-zoeken gebeurt tijdens het intikken van de gezochte string.
-
-Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s"
-van "to search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de
-"r" van "reverse" of achteruit). MAAR WACHT! Probeer ze nu nog niet.
-
-Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied.
-Dit betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search"
-(incrementele zoekopdracht) en wacht op het intikken van de
-zoekstring. <Return> beëindigt het zoeken.
-
->> Tik nu C-s om het zoeken te starten. Tik nu, LANGZAAM, één letter
- per keer, het woord "cursor", met een pauze na elke letter zodat je
- kan zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het
- woord "cursor" gezocht.
->> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord
- "cursor" te zoeken.
->> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.
->> Tik <Return> om het zoeken te beëindigen.
-
-Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs
-naar de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe
-getikt hebt. Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een
-keer. Als er geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt
-je dat de zoekopdracht niets gevonden heeft ("failing" in het Engels).
-C-g zou het zoeken ook afbreken.
-
-OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-s
-tikt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
-machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control". Met
-C-s stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs
-terecht. Om deze situatie te herstellen, tik C-q. Lees daarna het
-hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het
-Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.
-
-Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het
-laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald
-wordt en dat het zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je
-bijvoorbeeld begint met zoeken en je tikt een "c", dan ga je naar de
-plaats waar de "c" het eerst voorkomt. Tik je vervolgens een "u", dan
-gaat de cursor naar de plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt.
-Als je nu <Delback> tikt, dan wordt de "u" van de zoekstring
-afgehaald, en gaat de cursor terug naar de plaats waar hij stond
-voordat je de "u" intikte, namelijk daar waar "c" het eerst voorkwam.
-
-Als je tijdens een zoekoperatie een CONTROL- of META-teken intikt, dan
-wordt het zoeken beëindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
-tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en
-C-r.
-
-Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het
-eerst voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken
-dat eerder in de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r in plaats van
-C-s. Alles wat we nu weten over C-s geldt ook voor C-r, alleen is de
-zoekrichting omgedraaid.
-
-
-* MEERDERE VENSTERS
--------------------
-
-Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op
-het scherm kan laten zien.
-
->> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.
-
->> Tik C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen.
- Beide vensters laten deze inleiding zien; de cursor blijft in het
- bovenste venster.
-
->> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
- (Als je geen META-toets hebt, tik dan <ESC> C-v.)
-
->> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands) om de
- cursor naar het andere venster te verplaatsen.
-
->> Verschuif de tekst in het onderste venster, met C-v en M-v.
- Zorg ervoor dat je deze inleiding in het bovenste venster leest.
-
->> Tik weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster te zetten.
- De cursor staat weer precies op de plaats waar hij stond toen je
- het venster verliet.
-
-Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan.
-Elk venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd enkel
-zichtbaar in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking
-op het venster waarin de cursor staat. Dit venster is het
-"geselecteerde venster" ("selected window" in het Engels).
-
-Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken
-bent in het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie
-gebruikt. Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je
-bezig bent, terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster
-loopt.
-
-C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte
-META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CONTROL als META
-ingedrukt te houden terwijl je v tikt. Het maakt niet uit in welke
-volgorde je CONTROL en META indrukt; het gaat erom welke toetsen
-ingedrukt zijn terwijl je tikt.
-
-Als je geen echte META-toets hebt kan je <ESC> gebruiken; de volgorde
-is dan wel belangrijk. Je moet dan eerst <ESC> tikken, gevolgd door
-CONTROL-v; CONTROL-<ESC> v zal niet werken. Dit komt doordat <ESC>
-zelf een teken is, terwijl CONTROL en META dat niet zijn.
-
->> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te
- laten verdwijnen.
-
-(Als je C-x 1 tikt in het onderste venster laat je het bovenste
-verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster, en wel
-dat venster waar de cursor nu in staat.")
-
-Je hoeft niet dezelfde buffer in beide vensters te hebben. Wanneer je
-C-x C-f gebruikt om een bestand in één van de vensters te bezoeken,
-zal het andere venster niet veranderen. Je kunt de vensters
-onafhankelijk van elkaar gebruiken om bestanden te bezoeken.
-
-Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere
-tekst laten zien:
-
->> Tik C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden,
- gevolgd door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste
- venster verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
-
->> Tik C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
- het onderste venster te laten verdwijnen.
-
-
-* RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
-------------------------------
-
-Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht
-(Engels: "recursive editing level"). Dit is te zien in de modusregel
-aan de vierkante haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus
-staan. Dan staat er bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van
-(Fundamental).
-
-Tik <ESC> <ESC> <ESC> Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.
-Dit is een algemeen "ontsnappingscommando". Je kan het ook gebruiken
-om extra vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen.
-
->> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan <ESC> <ESC> <ESC>
- om er weer uit te komen.
-
-C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.
-De reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken
-BINNEN het recursieve bewerkingsniveau.
-
-
-* MEER INFORMATIE
------------------
-
-We hebben geprobeerd je met deze inleiding precies genoeg informatie
-te leveren om met Emacs te beginnen werken. De mogelijkheden van
-Emacs zijn zo groot dat het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Het
-kan zijn dat je meer over Emacs wil leren omdat het zoveel nuttige
-mogelijkheden heeft. Emacs heeft commando's om documentatie te laten
-zien over Emacs commando's. Deze "helpcommando's" beginnen allemaal
-met C-h: "het Hulpteken".
-
-Om hulp te krijgen tik je C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
-welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, tik C-h ? en
-Emacs vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h
-hebt getikt maar van gedachten veranderd bent, tik je gewoon C-g om
-het af te breken.
-
-(In sommige installaties wordt de betekenis van C-h veranderd. Dat is
-geen goed idee, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed
-heeft, en is een geldige reden om je beklag te doen bij de
-systeembeheerder of de helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht
-onderaan het scherm laat zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1
-toets (functietoets 1) of gebruik M-x help <Return>.)
-
-De eenvoudigste hulp is C-h c. Tik C-h, het teken "c" en een teken of
-uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
-commando zien.
-
->> Tik C-h c C-p.
-
-De beschrijving die getoond wordt, zou zoiets moeten zijn als:
-
- C-p runs the command previous-line
-
- (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
-
-Dit commando vertelt je "de naam van de functie". Functies worden
-vooral gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de
-gebruiker aan te passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan
-te geven wat de functie doet, zijn ze ook geschikt als heel korte
-documentatie; genoeg om je te herinneren aan wat de commando's die je
-al geleerd hebt betekenen.
-
-Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META-, EDIT- of
-ALT-toets hebt) <ESC> v kunnen ook getikt worden na C-h c.
-
-Om meer informatie over een commando te krijgen, tik C-h k in plaats
-van C-h c.
-
->> Tik C-h k C-p.
-
-Dit laat de documentatie van de functie, inclusief de naam van de
-functie, in een apart venster zien. Als je klaar bent met lezen, tik
-C-x 1 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet
-meteen te doen. Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1
-tikt.
-
-Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
-
- C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie
- intikken.
-
->> Tik C-h f previous-line<Return>
- Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die
- het C-p commando implementeert.
-
-Een vergelijkbaar commando C-h v toont de documentatie van variabelen
-die je kunt instellen om het gedrag van Emacs naar wens aan te passen.
-Het commando vraagt je om de naam van een variabele.
-
- C-h a Commando Apropos. Tik een woord in en Emacs zal een
- lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
- voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen
- worden met M-x. Bij sommige commando's staat met
- welke tekens dit commando direct uitgevoerd kan
- worden.
-
->> Tik C-h a file<Return>.
-
-Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met "file" in
-hun naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de
-overeenkomende commandonaam zoals find-file.
-
->> Tik C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te
- verschuiven.
-
->> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen.
-
- C-h i Lees de online handleidingen (ook wel Info genoemd).
- Dit commando zet je in een speciale buffer genaamd
- "*info*" waar je online handleidingen kunt lezen van
- software die op je computer is geïnstalleerd. Tik m
- Emacs <Return> om de handleiding van Emacs te lezen.
- Als je nog nooit Info hebt gebruikt dan kun je ?
- tikken zodat Emacs je een rondleiding geeft langs de
- mogelijkheden van het Info systeem. Wanneer je klaar
- bent met deze Emacs-inleiding dan kun je de
- Emacs-Info-handleiding gebruiken als je primaire bron
- van informatie.
-
-
-* MEER MOGELIJKHEDEN
---------------------
-
-Je kunt meer over Emacs leren door haar handleiding te lezen. Deze is
-zowel als boek als in elektronische vorm via Info beschikbaar (gebruik
-het Help menu of tik <F10> h r). Kijk bijvoorbeeld eens naar
-"completion", hetgeen minder tikwerk oplevert, of "dired" wat het
-omgaan met bestanden vereenvoudigt.
-
-"Completion" (of "afmaken", in het Nederlands) is een manier om
-onnodig tikwerk te voorkomen. Als je bijvoorbeeld naar de
-"*Messages*" buffer wilt omschakelen, dan kun je C-x b *M<Tab> tikken
-en dan zal Emacs de rest van de buffernaam invullen voor zover dit
-mogelijk is. Completion staat beschreven in de node "Completion" in
-de Emacs-Info-handleiding.
-
-"Dired" toont je een lijst van bestanden in een directory, waarmee je
-gemakkelijk bestanden kunt bezoeken, van naam kunt veranderen, kunt
-wissen, of andere acties op uit kunt voeren. Informatie over Dired
-kun je vinden in de node "Dired" van de Emacs-Info-handleiding.
-
-
-* CONCLUSIE
------------
-
-Denk eraan dat je met C-x C-c Emacs permanent verlaat. Om tijdelijk
-een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik je
-C-z.
-
-De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle
-nieuwe Emacs-gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent
-tegengekomen, blijf dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten.
-Doe je beklag!
-
-
-* KOPIËREN
------------
-
-(De Engelse versie van) deze inleiding is voorafgegaan door een lange
-reeks van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart
-Cracraft schreef voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling
-is gemaakt door Pieter Schoenmakers <address@hidden> op basis
-van de GNU Emacs 20.2 TUTORIAL, en nagezien en verbeterd door Frederik
-Fouvry en Lute Kamstra.
-
-(Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities
-voor gebruik en verspreiding van deze inleiding. Deze vertaling is
-niet gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten
-aan de vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door
-het Engelse origineel.)
-
-Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs.
-Je mag deze inleiding verspreiden onder bepaalde voorwaarden:
-
-Copyright (C) 1985, 1996, 1997, 2001, 2002, 2003, 2004,
- 2005, 2006, 2007 Free Software Foundation, Inc.
-
- Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen
- als verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de
- copyrightvermelding en de toestemmingsmelding niet veranderd worden
- en dat de verspreider aan de ontvanger dezelfde distributierechten
- verleent als aan hem verleend worden door deze melding.
-
- Toestemming wordt verleend om veranderde versies van dit document,
- of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande voorwaarden,
- vooropgesteld dat ze ook duidelijk vermelden wie als laatste
- veranderingen aangebracht heeft.
-
-De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn ingewikkelder dan
-dit, maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en
-geef vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden. Help bij het
-uitroeien van softwarebeschermingspolitiek ("eigendom") door vrije
-software te gebruiken, te schrijven en te delen!
-
-(Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
-
-This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
-comes with permission to distribute copies on certain conditions:
-
-Copyright (C) 1985, 1996, 1997, 2001, 2002, 2003, 2004,
- 2005, 2006, 2007 Free Software Foundation, Inc.
-
- Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim
- copies of this document as received, in any medium, provided that
- the copyright notice and permission notice are preserved, and that
- the distributor grants the recipient permission for further
- redistribution as permitted by this notice.
-
- Permission is granted to distribute modified versions of this
- document, or of portions of it, under the above conditions,
- provided also that they carry prominent notices stating who last
- altered them.
-
-The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
-same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of
-GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism
-("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
-
-;;; Local Variables:
-;;; coding: latin-1
-;;; End:
-
-;;; arch-tag: 3399e308-e605-4125-8fbb-b2fe91ac3149