RE: [gnu-pl] Uwagi do tlumaczenia "Reevaluating copyright"

[Radek Moszczyński]

> -----Original Message-----
> From: address@hidden 
> [mailto:address@hidden
g] On Behalf Of Wojciech Kotwica
> Sent: Tuesday, February 10, 2004 11:05 PM
> To: GNU Web pages translation team (Polish)
> Subject: [gnu-pl] Uwagi do tlumaczenia "Reevaluating copyright"
> 
> Komentarze do tłumaczenia "Reevaluating Copyright":
> 
> 1. "mówiąc nam, w jaki sposób zespół Grateful Dead zdał sobie sprawę
>    z rzeczonego konfliktu i sobie z nim poradził"
>    -> może nieco płynniej byłoby ".. i jak sobie z nim poradził"?

Ok., masz rację.

> 
> 2. "They decided it would be wrong to interfere with copying of their
>    performances on tapes, or with distribution on the Internet, but
>    saw nothing wrong in enforcing copyright for CD recordings of their
>    music."
>    "[...] " ale nie widzieli niczego złego we wprowadzeniu prawa
>    autorskiego obejmującego nagrywanie ich muzyki na nośniki CD."
>    -> wydaje się, że sens oryginału jest inny - tu raczej "enforce"
>    ="egzekwować", tj. nie tyle nie widzieli niczego złego we 
> wprowadzeniu
>    prawa autorskiego (bo przepisy już istnieją), ile w egzekwowaniu
>    od tłoczni płyt CD tego, co im prawo przyznaje.
> 

Mój słownik twierdzi, że 'enforce' to może być zarówno 'wprowadzać w życie',
jak i 'egzekwować'. Ale ogólnie rzecz biorąc przychylam się do Twojej
interpretacji.

> 3. "powinniśmy być w stanie ustalić konsekwencje dla polityki 
> związanej
>    z prawem autorskim, które wynikają z istnienia Internetu, 
> poprzez taki
>    sam rodzaj analizy, jakiego [...]"
>    -> wymieniłbym "poprzez" na np. "stosując", bo "poprzez" 
> pojawiło się
>    wcześniej już dwa razy w podobnej funkcji (niektórzy nawet 
> krytykują
>    samo "poprzez", mówiąc, że nie znaczy więcej niż "przez", 
> nieco tylko
>    wzmocnione :)).

W takim razie zmieniamy na "stosując taki sam rodzaj analizy ..."

> 
> 4. "United States copyright law considers copyright a bargain between
>    the public and "authors""
>    "Prawo autorskie obowiązaujące w USA uznawane jest za 
> umowę pomiędzy
>    społeczeństwem i "autorami""
>    -> i niżej, konsekwentnie "bargain"="umowa". Proponuję 
> naprzemiennie
>    z "umową" użyć słowa "transakcja". Tu pojawia się po raz pierwszy
>    i wydaje się o tyle lepsze na wstępie, że od razu podsuwa obraz
>    handlu, wymiany, "coś za coś". Nasze "umowa", podobnie jak ang.
>    "agreement" nie mają takich konotacji, nie wprost z każdym razie.
>    Mylę się?

Nie mylisz się. Jako że "bargain" nie występuję często blisko siebie, to
chyba nie ma sensu używać naprzemiennie 'transakcji' i 'umowy'. Proponuję
trzymać się 'transakcji'.

> 
> 5. "To pokazuje dlaczego błędem jest podejmowanie decyzji w sprawach
>    własności intelektualnej poprzez analogię do własności przedmiotów
>    materialnych lub nawet do starszej polityki wobec tej pierwszej."
>    -> na końcu zdania już nie wiedziałem, co to "ta 
> pierwsza", musiałem
>    się wracać, czytac zdanie powtórnie i analizować

Nie mogę znaleźć dobrego rozwiązania... Jedyne co mi przychodzi do głowy to:
"To pokazuje, dlaczego błędem jest podejmowanie decyzji w sprawach
    własności intelektualnej poprzez analogię do starszych ustaleń, lub do
własności przedmiotów
    materialnych."

> 
> 6. "In each highway construction decision, the same factors 
> apply (cost,
>    amount of traffic, *taking of land or houses*)"
>    "Te same czynniki (koszt, natężenie ruchu samochodowego, *przebieg
>    przez tereny zamieszkane*) [...]"
>    -> sprytne :-)
> 
> 7. "Copyright is a bargain with the public, not a natural right."
>    "Prawo autorskie to umowa ze społeczeństwem, a nie prawo wrodzone."
>    (także niżej)
>    -> do tej pory dla "natural law" widziałem wyłącznie "prawo
>    naturalne". Jeśli może być tłumaczone jako "prawo wrodzone",
>    to w porządku. Choć nie wydaje mi się, żeby oba terminy znaczyły
>    to samo (IANAL).

Szczerze mówiąc nie jestem specjalistą w terminologii prawniczej. Skoro
wcześniej używane było 'prawo naturalne', to lepiej zostańmy przy tej
wersji. Postaram się zajrzeć na uczelni do paru specjalistycznych słowników,
wtedy powinno się wyjaśnić. 

> 
> 8. "Trading something you cannot use for something useful and helpful
>    is always good deal. Therefore, copyright was 
> uncontroversial in the
>    age of the printing press, precisely because [...]"
>    "Wymiana czegoś, z czego nie można korzystać, na coś użytecznego
>    i przydatnego to zawsze dobry interes. Wynika z tego, że prawo
>    autorskie nie budziło kontrowersji w czasach prasy drukarskiej,
>    dokładnie dlatego, że [...]"
>    -> rozumiem, że początek zdania nie brzmi "dlatego" - choć 
> to właśnie
>    "therefore" znaczy - żeby uniknąć powtórzenia w dalszej części. Ale
>    w oryginale w tym miejscu nie ma implikacji, rozumowego 
> "wynikania",
>    jest "dlatego", "zatem", "z tego powodu" - odnoszżce się do powodu,
>    który wymieniono w poprzednim zdaniu. Konstrukcja 
> oryginału jest taka:
>    "[było korzystną wymianą]. Dlatego nie budziło 
> kontrowersji, dokładnie
>    dlatego, że niczego ważnego nie ograniczało".

Proponuję "Prawo autorskie nie budziło zatem kontrowersji..."

> 
> 9. Copying any kind of share is intrinsically a zero-sum activity;
>    the person who copies benefits only by taking wealth away from
>    everyone else."
>    "Kopiowanie jakiegokolwiek udziału jest w swej naturze czynnością,
>    na której korzysta tylko jedna strona [...]
>    -> Oryginał ujmuje to nieco inaczej, precyzyjniej: jest to gra
>    o sumie zerowej. Żeby jedni coś zyskali, inni muszą w sumie *tyle
>    samo* stracić.

Rozumiem, co masz na myśli, ale nie wiem, czy "gra o sumie zerowej" będzie
zrozumiała dla czytelnika, brzmi to trochę egzotycznie... Przynajmniej ja
wcześniej nie spotkałem się z tym sformułowaniem. 

> 
> 10. "For example, if the bookstore's stock of books were burned"
>    "Jeśli, na przykład, skład książek księgarni zostałby spalony"
>    -> lepsze chyba byłoby "zapas(y)"?

Osobiście preferuję 'skład' - 'zapasy' kojarzą mi się z zapasami jedzenia na
zimę, wody, drewna na opał, itp. Z drugiej strony słownik podaje tylko
'zapasy'. Z kolei 'skład' to raczej chyba budynek... Niech będą 'zapasy'.  

> 
> 11. "When the United States Constitution was drafted, the idea that
>    authors were entitled to a copyright monopoly was proposed--and
>    rejected"
>    "Kiedy przedstawiono projekt amerykańskiej konstytucji, zawierał
>    on propozycję, żeby autorzy byli uprawnieni do monopolu praw
>    autorskich, która została odrzucona"
>    -> Szkoda, że nie udało się zachować siły oryginału "was proposed
>    -- and rejected".

Niestety, wszystko rozbija się o niemożliwość przetłumaczenia 'drafted' jako
czasownika. Ewentualnie by całość wzmocnić, można dodać "*natychmiast*
odrzucona"...

> 
> 12. "They do this by repeating *arguments which *presuppose* that*
>     "Robią to powtarzając *argumenty, że*

'argumenty, które z góry zakładają, że...'

> 
> 13. "But they fail to expose the fundamental falsehood on which this
>    domination is based; *as a result, they are ineffective in the long
>    term*. When these arguments win one battle, they do so without
>    building a general understanding that helps win the next battle."
>    "Ale nie udaje się im ujawnić zasadniczej nieprawdy, na której
>    oparta jest ta dominacja; w rezultacie nie budują one ogólnej
>    świadomości, która pomaga wygrywać następne bitwy."
>    -> pominięty fragment, pewnie przeoczenie, bo druga część także
>    w tłumaczeniu odwołuje się do "kolejnych" bitew

Rzeczywiście coś pomieszałem...

"Ale nie udaje się im ujawnić zasadniczej nieprawdy, na której
    oparta jest ta dominacja; w rezultacie są one nieefektywne w dalszej
perspektywie. Kiedy argumenty te wygrywają jedną bitwę, robią to bez
budowania ogólnej
    świadomości, która pomaga wygrywać następne."

> 
> 14. "that many Americans (perhaps most) want to continue"
>    "tego, że Amerykanie (prawdopodobnie większość) chce kontynuować"
>    -> lepiej chyba za oryginałem "że wielu Amerykanów..."; w obecnej
>    wersji gdy pominie się wtrącenie w nawiasie, widać niedopasowanie
>    gramatyczne orzeczenia do podmiotu

Kolejne przeoczenie... Oczywiście 'wielu Amerykanów...'

> 
> 15. "If the public is unwilling to accept certain copyright 
> powers, that
>    is ipso facto justification for not *offering* them"
>    "to jest to ipso facto usprawiedliwienie nie *ustanawiania* ich"
>    -> właśnie się zastanawiam, czy oryginał jest w tym 
> miejscu bardziej
>    radykalny, czy Twoje tłumaczenie ;)

:)  

> 
> 16. "Congress shall have Power...[...] # nie wiem czy to tłumaczyć;
>    jeśli tak, to muszę skoczyć do biblioteki i znaleźć polskie
>    tłumaczenie konstytucji USA."
>    -> sądzę, że tak, tym bardziej, że RMS podkreśla, że 
> konstytucja USA
>    zawiera taką mniej więcej treść na temat praw autorskich. Pozwól
>    jednak, że sam się przejdę i poszukam. Dla zdrowia. Dobrze mi zrobi
>    trochę ruchu.

ok

> 
> 17. "286 U.S. 123, 127 (1932).  # a to chyba jakiś amerykański akt
>    prawny, trudno powiedzieć jakie są polskie konwencje 
> bibliograficzne
>    dla amerykańskich aktów prawnych, przynajmniej ja się na tym nie
>    znam..."
>    -> nie mam zielonego pojęcia. Możemy popytać (na 
> pl.hum.tlumaczenia?)
>    albo zostawić jak jest.

Na razie zostawmy to tak, jak jest, a ja popytam na pl.hum.tlumaczenia.


 -- Radek Moszczyński